Wegwijs in de zorg

Eerste hulp
Meestal ben je als naaste of familielid de eerste die merkt dat het met je naaste niet goed gaat. Waar vind je dan hulp? Een goed begin is de huisarts. Die kan helpen uitzoeken wat er aan de hand is, zelf ingrijpen of doorverwijzen. Zowel naar de gemeente als naar de GGZ (instellingen voor geestelijke gezondheidszorg). Je familielid of jij als naaste kan een afspraak maken bij de huisarts.

Meldnummer ‘Zorgwekkend gedrag’ 0800-1205
Het landelijk meldnummer ‘zorgwekkend gedrag’ 0800-1205 kun je bellen als je je zorgen maakt over iemand in je omgeving. Je wordt vervolgens doorverbonden naar de regio waar de persoon zich bevindt. Daar wordt onderzocht welke hulp ingezet kan worden. Bij acuut gevaar moet 112 worden gebeld. Een melding van directe familie moet serieus worden genomen en je hebt recht om terug te horen wat er met jouw melding gebeurt.

Huisarts
De huisarts is de eerste hulpverlener die kan beoordelen wat er met je naaste aan de hand is. Aan de meeste huisartsenpraktijken is een POH-GGZ verbonden: de praktijkondersteuner huisarts met verstand van de GGZ. Als de huisarts vindt dat specialistische, psychiatrische hulp nodig is, dan kan hij verwijzen naar de psychiater van de GGZ (gespecialiseerde GGZ) of een psycholoog (basis-GGZ).

Gemeente
Via een verwijzing van de huisarts kun jij en/of kan je naaste hulp krijgen via de gemeente. Thuiszorg en sociale wijkteams bieden begeleiding aan kwetsbare mensen.

GGD Amsterdam (Vangnet)
Het team Zorg & Overlast levert 24 uurs zorg en advies voor burgers en professionals in Amsterdam-Amstelland. Naar aanleiding van meldingen leggen zij huisbezoeken af. Ook voeren ze taken uit die passen bij de Wet Verplichte GGZ. Zij werken nauw samen met politie, woningbouwvereniging en andere zorgpartijen

Buurtteam
Een buurtteam beantwoordt vragen over zorg, wonen, gezondheid, werk, geld, elkaar ontmoeten of veiligheid. Ook bij vragen over (tijdelijk) extra steun kan het Buurtteam helpen; zij bieden ondersteuning in je eigen buurt.
Een onafhankelijk Cliëntondersteuner kan ook jou als naaste helpen om uit te zoeken welke hulp geschikt en beschikbaar is. https://www.clientenbelangamsterdam.nl/onafhankelijke-clientondersteuning

GGZ
Een psychiater stelt aan de hand van een of meer (intake)gesprekken vast of er inderdaad sprake is van een psychiatrische aandoening. In overleg kan daarna een behandeling starten.

Crisis
De procedure is anders als er sprake is van een acute situatie, een crisis. Dan bel je de huisarts, het meldpunt zorgwekkend gedrag of 112. Deze schakelt dan de crisisdienst van de ggz in die langskomt om te beoordelen of opname in een ziekenhuis of verplichte zorg thuis noodzakelijk is. Als er acuut gevaar dreigt, biedt een Crisismaatregel uitkomst.

Wet verplichte GGZ (Wvggz)
Iemand dwingen tot zorg mag alleen als het echt niet anders kan. Dat wil zeggen: als er zonder zorg of behandeling ‘ernstig nadeel’ ontstaat voor je naaste zelf of voor jullie, de mensen in zijn omgeving of anderen. Verplichte zorg wordt geregeld via de Wet verplichte GGZ (WvGGZ). De officiële website van de overheid over de wet is: www.dwangindezorg.nl.
De Wvggz heeft per 1 januari 2020 de oude wet BOPZ vervangen. In de wet is geregeld dat familie en directe naasten van de patiënt zo veel mogelijk moeten worden betrokken als verplichte zorg aan de orde is. Naasten kunnen zo nodig steun krijgen via de familievertrouwenspersoon (FVP).

De wet kent twee mogelijkheden om tot gedwongen behandeling over te gaan:
• Crisismaatregel – voor spoed
• Zorgmachtiging – als er meer tijd is

In een zorgmachtiging of crisismaatregel wordt vastgelegd welke vormen van verplichte zorg mogen worden toegepast.
Die kan bestaan uit:
• Het ondergaan van medische behandeling – bijvoorbeeld toedienen van medicijnen.
• Beperking van de vrijheid – bijvoorbeeld opsluiten in een speciaal ingerichte, afgesloten kamer (separeren).
• Opname in een gesloten afdeling van een ziekenhuis of instelling

Gedwongen behandeling kan ook thuis worden opgelegd: de zogeheten ‘ambulante dwangbehandeling’. Je naaste hoeft dus niet meer altijd te worden opgenomen in een kliniek. Dat heeft grote gevolgen voor familie. Om daarbij te helpen maakte Ypsilon de toolkit Crisis Thuis.

Meer informatie is te vinden in de brochure ‘Verplichte GGZ; informatie voor naasten Wet langdurige zorg (Wlz).
Vanaf januari 2021 hebben ook mensen met een psychische aandoening toegang tot de Wlz.
MIND Ypsilon heeft zich hier hard voor gemaakt, omdat dan ook zorg kan worden geboden die niet per se gericht is op genezing. Een Wlz-indicatie voorkomt bovendien dat steeds opnieuw moet worden getoetst of mensen nog wel zorg nodig hebben.
De Wlz is geen eindstation. Het blijft zaak te kijken of en hoe mensen kunnen groeien en beetje bij beetje kunnen herstellen. Met meer aandacht voor de méns achter de ziekte, voor een betekenisvolle invulling van de dag en voor het sociale netwerk.